Humor is serious business

Humor op kantoor
Foto: DESIGNECOLOGIST/ Unsplash
Weleens een sollicitant aangenomen louter en alleen op zijn gevoel voor humor? Op maandagochtend uw collega’s begroet met de kreet: ‘Thank God It’s Monday!’ En, beschikt uw bedrijf al over een humor room,  een ruimte waar uw werknemers kunnen ontstressen met een videootje van Monthy Python of Jiskefet? Niets van dit alles? Dan wordt het hoog tijd dat u humor serieus neemt.

Er moet meer gelachen worden op de zaak
Met de bekeerdrift van missionarissen die ooit de nog maagdelijke jungle introkken, marcheert een groeiend legertje ‘consultants, coaches en trainers’ door het land om ondernemers te vertellen dat er meer gelachen moet worden op de zaak. ‘Nou, bij ons wordt er al genoeg gelachen!’ horen wij u verongelijkt brommen. Jammer maar helaas: met deze opmerking houdt u de zendelingen van de lach niet buiten de deur. Het gaat, ook bij de lach, om kwaliteit versus kwantiteit. Hoe vaak u uw mensen ook schuddebuikend door de gang ziet lopen, u scoort pas punten bij de humor-consultants als uw medewerkers lachen mèt elkaar en niet òm elkaar. ‘In de meeste bedrijven gaat het zo: op de werkvloer wordt gelachen om het management en in de directiekamers om het personeel. Dit plaatst mensen in een isolement en dat is natuurlijk niet goed.’

Humor op de zaak
Foto Ira E./Unsplash

Let’s get serious about humor!
Aan het woord is Patt Schwab, Amerikaans humorgoeroe van beroep. Op het I love you-virus na is er geen boodschap die zo snel de wereld heeft geïnfecteerd als haar ‘message’: Let’s get serious about humor! Schwab is directeur van FUNdamentally Speaking, een trainingsbureau uit Seattle dat bedrijven adviseert op het terrein van humor, veranderingsprocessen en creativiteit. Tot haar zeer gevarieerde klantenkring behoren onder meer golfinstructeurs uit Florida, Mennonieten uit Kansas en in Duitsland gelegerde Amerikaanse militairen. Luister eens, horen wij u verzuchten, dat vrome Mennonieten en zich vervelende militairen op op lachcursus worden gestuurd, daar kunt u wel inkomen. Maar, is dat nou echt nodig voor uw eigen mensen? Patt Schwab geeft op dit soort vragen ondubbelzinnig antwoord: yes!  En waarom dan, Patt? Very simple, omdat humor stressverlagend werkt en daardoor de kosten reduceert; omdat humor relativerend werkt en daardoor misverstanden misverstanden uit de weg kan ruimen; en nog om duizend andere redenen. Met andere woorden: omarm humor als je belangrijkste strategie en Laugh your way to the top!

Levenselixer 
Ook nuchter Nederland is niet immuun gebleken voor Schwab’s missie. Een van de meest toegewijde verspreiders van Schwab’s gedachtengoed is de gewezen gemeentesecretaris Nanne Wijma. De klerk en de humorgoeroe ontmoetten elkaar enkele jaren geleden op een plek waar elke glimlach bevriest zodra het vliegtuig uitstapt: Alaska. ‘Daar werd een congres gehouden van het IIMC, het International Institute of Municipal Clerks, waar ik als vertegenwoordig van ‘de hele wereld minus de VS en Canada’ zitting in had. Ik hield er een verhaal over de Europese eenwording, Patt gaf een betoog over het belang van humor in veranderende organisaties. Toen ik haar verhaal hoorde, besloot ik vrijwel direct om mijn leven radicaal om te gooien. Ik had er eigenlijk al heel lang geen plezier meer in. Als gemeentesecretaris had ik de affaire-Smallenbroek in Smallingerland meegemaakt, daarna nog twee guerillaoorlogen doorstaan op het gemeentehuis van Drachten: ik had er genoeg van. Ik wilde weer lol in mijn leven!’

Workshops over humor
Wijma liet het niet bij die gedachte. Hij werkt nu – met veel genoegen – als arbeidsbemiddelaar bij Netwerk Tiel, organiseert workshops over humor, is druk doende om in verschillende grote bedrijfstakken zogenaamde ‘humor-contactgroepen’ op te richten (‘Er zijn al contactgroepen in de gezondheidszorg en in het onderwijs!’) en heeft intussen ook nog  kans gezien om een boekje over zijn geliefde onderwerp te concipiëren. In dit werk,
Humor als gereedschap voor managers, wordt lachen beschreven als een levenselixer dat zelfs de grootste hypochonder uit de WAO houdt. ‘…het reduceert stress, hypertensie, depressie, hartaanvallen en beroertes.’ Verder meldt Wijma dat lachen ontstekingen tegen gaat, ‘wat het een effectieve pijnbestrijder bij artritis en jicht maakt’, èn de stoelgang verbetert. ‘Wat lachen doet voor de dikke darm, doet het ook voor de werksfeer,’ citeert de voormalige gemeentesecretaris zijn inspirator Patt Schwab.

Humor op de zaak
Foto: NeONBRAND/ Unsplash.

Lachepidemie 
De claims die aan humor worden toegeschreven, zijn een tikkeltje omstreden. In zijn fascinerende boek Laughter: a scientific investigation geeft de Amerikaanse neuro-psycholoog Robert Provine een overzicht van het laatste medisch onderzoek op dit terrein. Uit diverse onderzoeken, waarbij van schaterende proefpersonen bloedmonsters werden genomen, blijkt duidelijk dat lachen een biochemische kettingreactie veroorzaakt. Maar over de exacte invloed die deze hormoonwisseling op lichaam en geest uitoefent, is nog weinig met zekerheid te zeggen. ‘Als lachen een drug was, zou het verboden worden omdat we niet precies weten wat het aanricht,’ stelt Provine vast. ‘Maar omdat lachen natuurlijk is, valt het in de ‘baat het niet, dan schaadt het niet’-categorie.’ Zo zuinig als de wetenschapper oordeelt over de medische voordelen van een lachbui, zo royaal betoont hij zich over de sociale betekenis van het lachen. ‘Lach en de wereld lacht met je mee!’ is bepaald geen loze uitspraak. Volgens de Amerikaan is lachen ronduit besmettelijk, zozeer zelfs dat giechelen, schatteren en brullen epidemische vormen aan kunnen nemen, zoals in 1962 gebeurde toen een lachepidemie een missie-school in Tanzania maanden verlamde. Met andere woorden: wel even oppassen wanneer u meer humor in uw bedrijf gaat introduceren!

Humor kan destructieve krachten losmaken
Temeer daar er nog een ander venijn schuilt: humor kan in een organisatie als bindmiddel fungeren maar ook als splijtzwam. Al in de Oudheid waarschuwden Plato en Aristoteles voor de destructieve krachten die humor kan losmaken. En ook de zeventiende-eeuwse politieke filosoof Thomas Hobbes, wiens theorieën tegenwoordig in menig managementboek opduiken, meende dat humor eerder een uiting is van eerzucht dan van onschuldig jolijt. ‘Humor,’ zo schrijft Hobbes in een van de meest aangehaalde uitspraken uit de humorliteratuur, ‘humor is een spontane uiting van superioriteit die voortkomt uit het besef van onze eigen verhevenheid in vergelijking met de minderwaarheid van anderen, of met die van onze eerdere toestand.’ Afijn, u bent gewaarschuwd!

Vochtplekken 
Genoeg gepraat over humor, het is tijd voor actie! Maar, hoe begint u? Hoe past u een humor-strategie toe als u gewend bent pijnlijke stiltes te oogsten tijdens de jaarlijkse nieuwjaarstoespraak? Aan beroemde komieken wordt vaak de vraag gesteld: ‘Bent u grappig geboren of hebt u het kunstje van iemand geleerd?’ Sommigen van hen antwoorden dan: ‘Tot op zekere hoogte kun je leren komisch te zijn, maar de belangrijkste voorwaarde is dat je veel ellende hebt meegemaakt.’ Beroerde jeugd gehad? Treur niet langer, dat is een goudmijn voor humordelvers. Zorgeloze jeugd achter de rug? Ai, u zult even een tandje bij moeten zetten. Laat u inspireren door de wetenschap dat Toon Hermans zich, na een voorstelling in Carré, de stoelen liet aanwijzen waar bezoekers, omdat ze het niet meer konden houden van het lachen, een vochtplek op hadden achtergelaten. Wees gerust, dit twijfelachtige privilege is alleen voor de grote komieken onder ons weg gelegd. U kunt ‘klein’ beginnen. ‘Open je ogen voor humor,’ adviseert Nanne Wijma. ‘Maak er tijd voor. Vraag aan collega’s of ze nog iets grappigs hebben meegemaakt. Lees cartoons in de krant. Stuur vrienden een grappig mailtje. Verzamel plaatjes die u grappig vindt en maak er een plekje op de wand voor vrij.’ Nadat humor zo geleidelijk een plaats in uw gedachten heeft veroverd, is het tijd voor een volgende stap, een gewaagde stap, dat wel. Martha Jong, communicatie-trainer van Jobtraining uit Hoorn, heeft er al een aantal bedrijven door zien opbloeien. ‘Formeer in het geheim een humorclub,’ vertelt zij. ‘Neem iemand van de postkamer, van verkoop, van de administratie en ga bij elkaar zitten. De opdracht: bedenk gekke onverwachte dingen. Hang posters op in de gang met Loesje-achtige teksten. Laat alle auto’s op het parkeerterrein wassen. Serveer roomsoezen bij de koffie. Bouw het op, creër een hype en laat iedereen gissen waar het vandaan komt. Geheid dat het werkt!’

Welke humor is wel niet gewenst?

Niet gewenst:

• Seksistische grappen. Hoe verleidelijk soms ook, op een lome voorzomerse namiddag, laat het uit uw hoofd.
• Racistische grappen. Spreekt voor zich. Pak de hele groep aan wanneer deze grappen circuleren op een afdeling of binnen een team.
• Cynische en sarcatische grappen. Hooguit leuk voor thuis of op een feestje, niet geschikt voor de zaak. Zwartgallige humor werkt immers niet motiverend.

Wel gewenst:

• Zelfrelativering. Een nieuwe collega komt op een borrel bij uw groepje staan. ‘Ik heb een geweldig stel hersenen,’ zegt hij. Bah, wat een opschepper, hoort u iedereen denken. Met een glimlach voegt hij eraan toe: ‘Zo goed als nieuw, zelden gebruikt.’

Vergader met humor – het kan!
A day not laughed is a day not worked, is het motto van Martha Jong. Ook zij kwam een aantal jaren geleden in contact met de Amerikaanse humorgoeroe Patt Schwab en besloot hierop haar werkend leven om te gooien. ‘De lol was uit mijn leven weggevloeid,’ vertelt Jong. ‘In mijn bedrijf Jobtraining, dat communicatie-trainingen geeft aan bedrijven, was het accent helemaal op de zakelijke aspecten komen te liggen. Na die ontmoeting met Patt besefte ik dat het in de eerste plaats om werkplezier hoort te gaan.’ Inmiddels geeft Jong, naast de standaard communicatie-trainingen, een workshop met titels als ‘Creativiteit en humor in de organisatie’ en de vita-dag. Belangrijkste boodschap: laat humor centraal staan in het bedrijf, zelfs tijdens vergaderingen… ‘Voor de ondernemer die de volgende tips durft toe te passen, zal geen vergadering meer hetzelfde zijn…’

 • Speel een muziek als de groep binnenkomt

• Gebruik geluidseffecten om een punt duidelijk te maken
• Plaats een cartoon op de agenda van de vergadering
• Vertoon de korte film van John Cleese, Meetings, Bloody Meetings getiteld, waarin hij laat zien hoe je korter, efficiënter en met meer plezier kunt vergaderen.
• Gooi een zachte bal in de groep om discussie te stimuleren
• Geef de deelnemers een ijsje te eten zodra er een heikele kwestie aan de orde komt
• Straf de laatkomers: laat hen voor elke minuut dat ze te laat arriveren, 50 eurocent betalen voor een gezamenlijk feest
• Gebruik een handpop of masker om het voor deelnemers mogelijk te maken om hun gevoelens ‘anoniem’ te uiten
• Maak samen een lied om frustratie te uiten of om het eind te vieren van een moeilijk project
• Geef prijzen weg voor resultaten

Meer info: www.jobtraining.nl

Meer info over humor

Cursussen/workshops

• Cursus Effectief Lachen. Ook Boertien & Partners, het grote trainings- en adviesbureau uit Naarden, heeft de humor als strategie ontdekt. En hoe! Wat te denken van doelstellingen als ‘humor inzetten om sociale interacties soepeler te laten verlopen bij teambuilding’ of humor doelgericht integreren in een organisatieveranderingsproces…’ Het lachen vergaat je helemaal na het volgen van de cursus de rekening in de bus valt. Voor ongeveer 1500 euro kunt u tien medewerkers een dag lang ‘effectief laten lachen.’ Dijenklets verder op http://www.boer10.nl/content/incompany_sheet.asp?id=5

Iets ideëler zijn de doelstellingen van de Stichting Humor. Sinds december 1999 houdt deze club zich bezig met nobele zaken als ‘het bevorderen van het gebruik van humor’ en ‘het overdragen van kennis en vaardigheden’. Op de site van de stichting (www.stichtinghumor.nl) kun je sprekers en workshops boeken.

Boeken

Humor als gereedschap voor managers, Ellie Rietveld en Nanne Wijma. 2000. ISBN 9024603307. Uitgever Bosch & Keuning. Vlot geschreven boekje dat in een notedop de mogelijkheden van humor in het bedrijf beschrijft.
Provocatief coachen, Jaap Hollander en Jeffrey Wijnberg. 2002. ISBN 9021599309. Uitgever Kosmos-Z & K. Provocatief coachen is een betrekkelijk nieuwe therapie die is ontwikkeld door de Amerikaanse therapeut Frank Farrelly. Centraal in deze behandelwijze staat humor, provocatie en contact. De Groningse psycholoog Jeffrey Wijnberg, die eerder twee boeken over lachen schreef waaronder ‘Lachen als levensvisie,’ biedt in dit boek een reeks toepasbare methodes aan die ook voor de ondernemer van belang kunnen zijn.

Laughter, a scientific investigation, Robert R. Provine. 2000. 0571191894. Uitgever Penguin Putnam Inc. Anders dan de titel doet vermoeden, is dit een toegankelijk boek dat alle aspecten van humor behandelt. Boordevol anekdotes die uw speech kunnen verlevendigen!

Dit artikel verscheen eerder in De Zaak. logo de zaak.

De IVF-gids
Boek
De IVF-gids
De kaalheid voorbij
Kosmos Z&K uitgevers
Boek
De kaalheid voorbij
Boek van de eeuw
Hilversumse Schoolvereniging
Boek
Boek van de eeuw
Nivon jubileumboek
Nivon Natuurvrienden
Boek
Nivon jubileumboek
Pubermanagement
Boek
Pubermanagement
Innerlijke kracht
Mijn vader
Boek
Innerlijke kracht
Ik, nummer 23
Boek
Ik, nummer 23
Babymanagement
IkVader Boeken
Boek
Babymanagement
Claus, heden en verleden
Boek
Claus, heden en verleden
Peutermanagement
IkVader.nl
Boek
Peutermanagement
Inspiratie
Film
Inspiratie
DARWIN
Filmacademie
Film
DARWIN
Pulse Urban Projects
Pulse
Web
Pulse Urban Projects
Op zoek naar de Via Appia
Reizen magazine
Reportage
Op zoek naar de Via Appia
Goed Gevoel
Reportage
Goed Gevoel
Men’s Health
Reportage
Men’s Health
Man of all Seasons
Seasons
Reportage
Man of all Seasons
Faillissementsdossier.nl
Binq Media
Web
Faillissementsdossier.nl
Immovator
Web
Immovator
Het Whisky Eiland
Reizen magazine
Reportage
Het Whisky Eiland
Watervillahypotheek
ING
Brochure
Watervillahypotheek
Verkoopversneller
ING
Brochure
Verkoopversneller
Trailer Babymanagement
IkVader.nl
Boek, Film
Trailer Babymanagement
Hoogvlieger uit het laagland
Service Pers
Reportage
Hoogvlieger uit het laagland
Erotomania
ELLE
Reportage
Erotomania
Het geheim van de kranensmid
Huis magazine
Reportage
Het geheim van de kranensmid
IkVader.nl
Web
IkVader.nl
Rails
Reportage
Rails
ING Bank
ING
Web
ING Bank
Reizen
ANWB Media
Reportage
Reizen
Panorama
Reportage
Panorama
Humor is serious business
De Zaak
Reportage
Humor is serious business
Boek, Film
Trailer ‘Een kwestie van zelfbehoud’
De hutspot van David Carson
Credits magazine
Interview
De hutspot van David Carson
Aka-pa
Best Life magazine
Column
Aka-pa
Terreur op de werkvloer
De Zaak
Reportage
Terreur op de werkvloer
Hotel Hanssen
Reizen magazine
Column
Hotel Hanssen
De Zaanse verhoor-methode
Panorama
Reportage
De Zaanse verhoor-methode
‘Goede reclame ráákt je’
Credits magazine
Interview
‘Goede reclame ráákt je’
Ingrid & Henk
Nieuwe Revu
Column
Ingrid & Henk
Brief aan Van Gogh
Reizen magazine
Reportage
Brief aan Van Gogh
Chez Ilja
Seasons
Reportage
Chez Ilja
Personal (Af) Branding
Credits magazine
Web
Personal (Af) Branding
Een kwestie van zelfbehoud
De Bezige Bij
Boek
Een kwestie van zelfbehoud
‘Elke gedachte is een trigger’
Credits magazine
Interview
‘Elke gedachte is een trigger’
error: Content is protected !!